Syberyjski epilog powstania styczniowego – wykład w Muzeum Ziemi Wieluńskiej

28 marca 2023 roku w Muzeum Ziemi Wieluńskiej podsumowano wystawę  zatytułowaną „Czas walki i nadziei-160. rocznica Powstania Styczniowego”.  Wystawę zakończył wykład „Syberyjski epilog powstania styczniowego”.  Wygłosił go urodzony w 1946 roku w podwieluńskich Mierzycach prof. dr hab. Wiesław Caban, wykładowca Uniwersytetu im. Jana Kochanowskiego w Kielcach, specjalizujący się w tematyce dziewiętnastowiecznej. Wykład wygłoszony w Wieluniu mówił o zakończeniu powstania styczniowego w kontekście syberyjskim

Na tle widoków Syberii i archiwalnych zdjęć zesłańców profesor snuł swoją syberyjską opowieść o losach wielu tysięcy polskich zesłańców, uczestników powstania styczniowego 1863 -1864.

Polscy zesłańcy napłynęli masowo do Syberii w wyniku represji po upadku powstania styczniowego. W latach 1863-1867 zesłano do Rosji europejskiej, na Kaukaz i na Syberię około 25 200 osób, w tym Polaków, kilkuset ukraińskich i białoruskich chłopów, Rosjan, którzy przyłączyli się do powstania z pobudek ideowych.

O losach polskich zesłańców powstało wiele filmów, napisano wiele książek, ale wciąż ta tematyka jest mało znana, stąd taki ważny okazał się wykład profesora Wiesława Cabana mówiący o syberyjskim epizodzie kończącym powstanie styczniowe.  Zesłani do  budowy drogi nadbajkalskiej powstańcy postyczniowi wywołali kolejne powstanie, które zakończyło się przegraną bitwą pod Miszychą nad Bajkałem w dniu 28 czerwca 1866 roku. Uczestników  Polskiego  Powstania nad Bajkałem z czerwca 1866 r. jako ostatniego akordu Powstania Styczniowego na obczyźnie surowo ukarano. Wielu z nich poległo, wielu otrzymało surowe wyroki. Czterech z siedmiu  przywódców powstania skazanych na śmierć, rozstrzelano w Irkucku..

Obecnie znajduje się tu pomnik w formie krzyża na kamiennym postumencie, na którym umieszczono tablicę pamiątkową upamiętniającą poległych.