lut 13 2018
Na promocję kolejnego tomiku poezji ks. Bogdana Blajera zaprasza Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna w Wieluniu. Spotkanie promocyjne odbędzie się 22 lutego w czytelni biblioteki. Do udziału w nim organizatorzy zapraszają wszystkich miłośników poezji, a poezji ks. Bogdana Blajera w szczególności.
lut 12 2018
Na spotkanie autorskie pod hasłem „Nie starzeje się ten, kto nie ma na to czasu” zaprasza Gminna Biblioteka Publiczna w Mokrsku. Bohaterką spotkania, które odbędzie się 22 lutego, będzie Jolanta Szwalbe.
Zaproszenie na spotkanie autorskie
lut 11 2018
Jan Mężyk pochodził z rodu pieczętującego się herbem Wadwicz, wywodzącego się pierwotnie z Łużyc, właściwie z pogranicza śląsko- łużyckiego. Do ziemi wieluńskiej ród ten przybył pod koniec XIV wieku, w ramach tzw. drugiej fali migracji rycerstwa śląskiego na ziemie polskie (pierwsza fala to czasy Władysława Opolczyka), popieranej przez Władysława Jagiełłę. Herb Wadwicz w źródłach pisanych pojawił się w 1404 roku, a pieczętowało się nim 35 rodów szlacheckich.
Herb Wadwicz
Pierwszym z rodu Mężyków na ziemi wieluńskiej był ojciec Jana Mężyka – Hanusz (u. Ryszarda Rosina Henczklin, Hanczko), który w 1389 r. kupił wieś Dąbrowę i zaczął się pisać „z Dąbrowy”. Wraz z Mężykami na ziemię wieluńską przybyli ich bliscy krewni, Rogowscy, herbu Działosza z Roszkowic k. Środy Śląskiej, które najprawdopodobniej były gniazdem rodowym jednych i drugich. Obydwa rody powiązane były z najpotężniejszym w Koronie Spytkiem z Melsztyna, który tak jak wielu rycerzy polskich miał dobra na Śląsku. Znajomość ze Spytkiem z Melsztyna ułatwiła członkom obydwu rodów karierę, zwłaszcza, że Jagiełło zaczął tworzyć własne stronnictwo złożone z ludzi zdolnych, ale nowych, najczęściej śląskich emigrantów takich jak Hanusz z Dąbrowy, który zginął w 1399 r. w bitwie pod Workslą i jego przyrodni brat Hinczka z Roszkowic herbu Działosza.
Jan, urodzony prawdopodobnie między rokiem 1370 – 1375 (pisze Bożena Czwojdrak) miał starszego brata Jana, który został księdzem i dwie siostry – Katarzynę, która poślubiła Mikołaja z Michałowa herbu Poraj, ówczesnego kasztelana wojnickiego oraz Annę, która została żoną Jana Długosza nazywanego „Czupka”, właściciela Grabowa. Jan Mężyk szybko stał się niezastąpioną postacią w otoczeniu króla Władysława Jagiełły. Uchodził za poliglotę. Dobrze posługiwał się językiem niemieckim (15 lipca 1410 r. tłumaczył słowa posłów krzyżackich i odpowiedź Jagiełły przed bitwą pod Grunwaldem, na którą przybył z własną chorągwią i w czasie, której był w orszaku przybocznym króla), ruskim (jego formuły relacyjne widnieją na dokumentach królewskich spisanych po rusku, głównie w sprawach dotyczących Rusi Czerwonej, w których był ekspertem), polskim. Znajomość języków, zdolności militarne i dyplomatyczne otworzyły mu drzwi do urzędów, sławy i bogactwa. Zdobycie kolejnych szczebli w karierze ułatwił mu niewątpliwie pobyt na dworze królewskim w charakterze dworzanina, gdzie ojciec Hanusz, od 1394 r. pełnił funkcję łożnego królewskiego i gdzie także przebywał stryj Hinczka, który zaopiekował się Janem po śmierci Hanusza. Kariera Jana rozpoczęła się w 1403 roku, kiedy został podczaszym, a niebawem i cześnikiem królewskim, wkrótce zaufanym sekretarzem (1408-1418, 1431) oraz rycerzem do specjalnych poruczeń. Piastowane stanowiska, zwłaszcza urząd sekretarza, dawały mu wgląd w politykę zagraniczną Jagiełły, udział w jego podróżach po Małopolsce, po ziemiach ruskich oraz w poselstwach zagranicznych. I tak: uczestniczył w podpisywaniu Unii Horodelskiej (1413, wtedy do swojego herbu przyjął ród Piotra Montygerdowicza), był jednym z gwarantów przymierza z Danią (Unia Kalmarska przeciw Krzyżakom 15 VII 1419), świadkiem przy podpisywaniu przymierza z Węgrami w Starej Spiskiej Wsi i w Kieżmarku nad Popradem ( III 1423), posłem do Zygmunta Luksemburskiego – króla rzymskiego i węgierskiego ( tzw. „burza koronna” Łuck I 1429), do Świdrygiełły (1430, 1431), składał pieczęć na dokumencie przyznającym dożywotni tytuł Wielkiego księcia Litwy Zygmuntowi Kiejstutowiczowi (1434), uczestniczył w układach z Krzyżakami w Brześciu Kujawskim (1435), towarzyszył husyckim posłom z Czech zdążającym do Jagiełły z ofertą pomocy przeciw Krzyżakom (1432 Pabianice), wraz ze starostą sieradzkim Wawrzyńcem Zarębą z Kalinowej, sędzią wieluńskim Wiktorem z Mierzyc, Janem Długoszem z Parzymiech pośredniczył w układach z książętami śląskimi Bernardem – księciem opolskim i niemodlińskim i Ludwikiem II – księciem brzeskim w sprawie wykupu od dowódcy husyckiego Dobiesława Puchały Kluczborka i Namysłowa (Wieluń VI 1433). Był niezastąpiony w kontaktach króla z Elżbietą Pilecką Granowską, na długo przed 4 maja 1417, czyli przed dniem, kiedy została trzecią jego żoną. Jako rycerz, w XI 1432r., wraz z Wincentym Świdwą z Szamotuł walczył pod Kopystrzynem nad Murachwą z wojskami Świdrygiełły, dowodzonymi przez księcia nieświeskiego Fedka, w efekcie, czego do Korony przyłączono wschodnie Podole i Wołyń; latem 1433 r. pod dowództwem szwagra Mikołaja z Michałowa brał udział w letniej wyprawie polsko – czeskiej przeciw Krzyżakom, w czasie, której został ranny przy oblężeniu twierdzy chojnickiej.
Oprócz urzędów nadwornych Jan otrzymał liczne zapisy ziemskie. Przed końcem listopada 1405 r. został właścicielem wsi Pieczyniegi, w 1406 roku otrzymał 500 grzywien na tenucie ojcowskiej (wg Bożeny Czwojdrak), 1000 grzywien w roku 1404 ( wg Feliksa Kiryka), w 1411 po stryju Hinczce tenutę krzepicką, gdzie w 1436 roku ufundował i uposażył szpital dla ubogich, w latach 1422 – 1425 otrzymał liczne nadania na ziemiach ruskich (ziemia lwowska i Samborszczyzna). W 1422 r. został dziedzicznym wójtem Drohobycza i objął sołectwo Hruszów. Niebawem otrzymał kolejne wsie w powiatach przemyskim i gródeckim: Hoszany, Hodwisznia, Koropuż, Czułowice, Wołoszcza, Doliniany, Dublany, Ostrów, Tarszaków, Chryszowc i monastyr Borcze (1425), pisze Feliks Kiryk. Nadania królewskie dały mu w 1427 tytuł starosty generalnego ruskiego (w 1431 przekazał je Wincentemu z Szamotuł), a w 1433 tytuł pierwszego wojewody ruskiego. Od roku 1424 był także starostą krzepickim, od 1426 starostą ostrzeszowskim . Był dwukrotnie żonaty. Pierwsza żona Katarzyna z rodu Zadorów, wychowawczyni Jadwigi córki Jagiełły i Anny Cylejskiej zmarła po 1420 r. nie zostawiając potomka. Kolejna żona, młodziutka Anna z Rytwian, córka Marcina z Rytwian i Doroty z Tarnowa, którą poślubił przed lutym 1437 r. w wieku ponad 60 lat, też nie dała mu potomka, zresztą jesienią tego roku, 3 października Jan Mężyk zmarł (tu znak zapytania stawia Feliks Kiryk) i pochowany został w Wieluniu. Spadek przejął syn siostry Anny. Tenuty ojcowska i krzepicka powróciły do rodziny stryja Hinczki.
Jan Mężyk dobrze zapisał się w historii Drohobycza. Dzięki niemu miasto otrzymało od króla Władysława Jagiełły częściowe prawo magdeburskie. Tu ufundował marmurowy portal przy bocznych drzwiach kościoła św. Bartłomieja, powstałego z fundacji króla w 1392 r. , zwieńczony dwoma stylizowanymi mieczami, symbolizującymi dwa miecze spod Grunwaldu, godłem państwa polskiego, herbem Wadwicz i krzyżem pomiędzy nim co uznawane jest za pierwszy pomnik grunwaldzki. Na cześć Jana Mężyka jedną z ulic Drohobycza nazwano „Wójtowska Góra”. Jego portret, opatrzony sygnaturą pisaną cyrylicą „Jan Menżik z Dombrowi), na którym jest przedstawiony w stroju uroczystym i w pozycji siedzącej na bogato zdobionym tronie, wyścielonym czerwonymi poduszkami, wisi w Muzeum Brunona Schulza w Drohobyczu. Jan Mężyk z portretu to duży, rosły i masywny mężczyzna o twarzy pociągłej z wyraźnie zarysowanym nosem, pomarszczonym czołem, długą siwą brodą, z wąsami, ze złotą przepaską na głowie, ubrany w niebieską koszulę z nałożonym na nią zielonym bezrękawnikiem, przepasanym złotym pasem. Całość stroju uzupełniają: czerwony płaszcz w formie peleryny obszytej złotą wstęgą oraz metalowe osłony na nogach i złota buława w ręku. Portret był niewątpliwie znany Henrykowi Sienkiewiczowi.
Ze zbiorów Muzeum Brunona Schulza w Drohobyczu
Dumni z Jana Mężyka są także mieszkańcy Dąbrowy, która do ich rodu należała od 1389 r. i gdzie w 1406 r. uposażył ołtarz Najświętszej Maryi Panny w tutejszym kościele. W 2010 r., w 600 rocznicę bitwy pod Grunwaldem w kościele parafialnym w Dąbrowie odsłonięto upamiętniającą go tablicę. Zaprojektowała ją Marzena Uryszek, a arcydzieło w brązie wykonali studenci ASP we Wrocławiu. Uroczystość odbyła się 8 sierpnia. Odsłonięcie tablicy poprzedziły krótkie prelekcje przygotowane i wygłaszane przez 5 kolejnych niedziel na prośbę ówczesnego proboszcza Stanisława Pawlika przez Krystynę Skoczylas. Ona też podsumowała uroczystość słowami: „Ciało śpi – duch czuwa” (…). Po 600 latach wróciłeś do swoich, swojej własności, do Dąbrowy Jana Mężyka”. Uroczystości, poprzedzonej liturgią Mszy św. przewodniczył ks. infułat Ireneusz Skubiś, słowo o Janie Mężyku wygłosił prof. Tadeusz Olejnik.
Tablica pamiątkowa w kościele św. Wawrzyńca w Dąbrowie
Literatura:
1.Bereszyński Zbigniew, Mężyk Jan z Dąbrowy, [w:] Wieluński słownik biograficzny, T.2, s.223 -225, Wieluń 2014
6.Sperka Jerzy, Zarys migracji rycerstwa śląskiego na ziemie Rusi koronnej w dobie panowania Jagiełły
7.Sperka Jerzy, Migracja rycerstwa górnośląskiego do Królestwa Polskiego w końcu XIV i pierwszej połowie XV wieku. Zarys problemu, [w:] Nobilitas in Historia Moderna, t.5, s.337 -346, Katowice – Ostrawa 2011
lut 05 2018
W dniu 1 lutego 2018 r. w Miejskiej i Gminnej Bibliotece Publicznej w Wieluniu odbył się Bajkowy Bal Kostiumowy. Taką nietypową formę przygotowała dla najmłodszych czytelników Filia dla Dzieci. Warunkiem uczestnictwa w balu było przebranie się za dowolną postać literacką. Każde dziecko mogło zaprezentować się na scenie w swoim kostiumie, pozostali uczestnicy balu odgadywali co za postać pojawiła się na scenie. Wszystkie dzieci doskonale się przygotowały i włożyły kolorowe, dopracowane w szczegółach kostiumy. Wśród uczestników zabawy można było spotkać : Kopciuszka, Wróżkę, Pszczółkę Maję, Myszkę Minnie, Tancerkę, Harrego Potter’a, Blaszanego Drwala, Krasnoludka, Kota w butach i wiele innych postaci. Dzieci uczestniczyły w specjalnie na tę okazję przygotowanych zabawach literackich i ruchowych. Jedną z nich była podróż samolotem szlakiem europejskich miast. Był również czas na wspólną zabawę taneczną oraz słodki poczęstunek.
sty 30 2018
Niedzielne popołudnie 28 stycznia wpisało się już w historię koncertów organizowanych przez Muzeum Wnętrz Dworskich w Ożarowie Oddział Muzeum Ziemi Wieluńskiej. Koncert miał charakter karnawałowy, dlatego do sali kominkowej w ożarowskim Dworku przybyło wielu melomanów, miłośników muzyki operowej , operetkowej i musicali. Wykonawcami koncertu byli: Ida Tamara Zagórska – sopran lirico-spinto, Martyna Stachyra – sopran, Rafał Pikała – bas, Wiktor Szymajda – pianista. Koncert poprowadziła Ida Tamara Zagórska.
W programie koncertu, który jak przystało na tradycję polskiego dworu rozpoczął się Preludium As – dur F. Chopina (gra Wiktor Szymajda), znalazły się ( w pierwszej części) utwory: S. Moniuszki Straszny dwór – aria Skołuby (śpiewa Rafał Pikała), G. Bizeta Carmen – aria Carmen (śpiewa Martyna Stachyra), Giacomo Pucciniego Tosca – aria Vissi d’arte ( wykonuje Ida Tamara Zagórska).
Część drugą koncertu rozpoczęła pieśń Missisipi z musicalu Statek Komediantów J. Kerna ( śpiewa Rafał Pikała). Potem w arii Giuditty z opery Giuditta F. Lehara wystąpiła Martyna Stachyra, a w arii Sylwii zatytułowanej Czardasz z operetki I. Kalmana Księżniczka czardasza Ida Tamara Zagórska. Tą część koncertu zakończyła aria O mio Fernando z opery Gaetano Donizettiego La Favorita (śpiewa Martyna Stachyra).
Ostatnia część koncertu to aria hrabiny Maricy z operetki Hrabina Marica I. Kalmana ( śpiewa Ida Tamara zagórska), piosenka Wyśniłam sen z musicalu Claude – Michela Schonberga Nędznicy (śpiewa Martyna Stachyra), scena weselna z arią To świt, to zmrok ze Skrzypka na dachu J. Bocka ( wykonują wszyscy artyści).
Finałowa część koncertu to aria Usta milczą, dusza śpiewa z operetki Wesoła Wdówka F. Lehara, w śpiew, której włączyła się publiczność i którą na życzenie publiczności artyści wykonali na bis.
Koncert pozostawił niezapomniane wrażenia artystyczne i estetyczne. Artyści urzekli swoimi strojami, głosem, interpretacją, swobodą i wspaniałym kontaktem z publicznością
Przed publicznością dyrektor Muzeum Ziemi Wieluńskiej (foto Archiwum Muzeum)
Przy fortepianie Wiktor Szymajda (foto Archiwum Muzeum)
Od lewej Wiktor Szymajda, Martyna Stachyra, Rafał Pikała, Ida Tamara Zagórska (foto Archiwum Muzeum)
Artyści i dyrektor Muzeum Ziemi Wieluńskiej (foto Archiwum Muzeum)