1 marca 2025 roku w Wieluniu uczczono pamięć Żołnierzy Wyklętych. Wydarzenie, które odbyło się przy pomniku rotmistrza Witolda Pileckiego zgromadziło mieszkańców miasta, młodzież z wieluńskich szkół, harcerzy oraz przedstawicieli lokalnych władz.
Dzień 1 marca ma wymiar symboliczny. Tego dnia w 1951 roku, w więzieniu na Rakowieckiej w Warszawie zamordowano siedmiu Żołnierzy Niezłomnych: Łukasza Cieplińskiego, Adama Lazarowicza, Mieczysława Kawalca, Józefa Rzepkę, Franciszka Błażeja, Józefa Batorego i Karola Chmiela, członków Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” , żołnierzy, którzy stanowili jednych z ostatnich obrońców wolnej Polski przed sowietyzacją kraju. Na pamiątkę ich ofiary, w 2011 roku ustanowiono dzień ten świętem państwowym.
Walka Żołnierzy Wyklętych była pierwszym ruchem oporu przeciwko nowemu reżimowi, którego zapowiedzi można było dostrzec już w 1943 roku na Wileńszczyźnie. Pacyfikacje polskich wsi przez radzieckie oddziały zwiastowały przyszłe represje, których kulminacją była likwidacja oddziału Antoniego Burzyńskiego „Kmicica” oraz zbrodnie w Nalibokach i Koniuchach. Szybko stało się jasne, że Stalin planuje eliminację polskiego ruchu oporu, co potwierdził w sierpniu 1944 roku podpisanym przez siebie rozkazem skierowanym przeciwko Armii Krajowej. Po zakończeniu akcji „Burza” tysiące żołnierzy zostało wywiezionych w głąb ZSRR.
Rok 1945 przyniósł nowy etap walki, gdy Polska, opuszczona przez aliantów, stała się areną antykomunistycznego powstania, obejmującego cały kraj oraz Kresy Wschodnie. W szeregach podziemia walczyło od 120 do 180 tysięcy ludzi, a ich aktywność koncentrowała się m.in. na ziemi grodzieńskiej, nowogródzkiej i wileńskiej. Ostatni z ukrywających się Żołnierzy niezłomnych, Józef Franczak ps. „Lalek”, zginął dopiero w 1963 roku w obławie w Majdanie Kozic Górnych. Prześladowania Żołnierzy podziemia trwały przez dziesięciolecia – około 9 tysięcy konspiratorów poległo w walce, a tysiące innych zamordowano na podstawie wyroków komunistycznych sądów lub zagłodzono w więzieniach.
Podczas wieluńskich obchodów prowadzenie uroczystości powierzono Markowi Gogoli z Muzeum Ziemi Wieluńskiej, który przypomniał uczestnikom te tragiczne karty historii. Głos zabrali także Burmistrz Wielunia Paweł Okrasa, Poseł na Sejm RP Paweł Rychlik, Wicestarosta Powiatu Wieluńskiego Krzysztof Dziuba oraz Roman Drosiński z Chrześcijańskiego Porozumienia Wieluń. Wzruszającym momentem był Apel Poległych, podczas którego harcerz Mateusz Bator przywołał nazwiska poległych, w tym także bohaterów pochodzących z ziemi wieluńskiej.
Po przemówieniach nastąpiło uroczyste złożenie biało-czerwonych wiązanek kwiatów i zapalenie zniczy pod pomnikiem rtm. Witolda Pileckiego. Następnie uczestnicy przenieśli się do kościoła pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, gdzie odprawiona została Msza Święta w intencji poległych i pomordowanych Żołnierzy podziemia. W trakcie uroczystości honorową wartę przy pomniku Witolda Pileckiego pełnili członkowie Stowarzyszenia Historycznego Bataliony Obrony Narodowej.
Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Wieluniu były wyrazem hołdu dla bohaterów, którzy mimo ogromnych represji nie porzucili marzeń o wolnej Polsce. Ich walka i ofiara pozostają ważnym elementem narodowej pamięci a organizowane co roku uroczystości są dowodem na to, że ich dziedzictwo wciąż żyje w sercach kolejnych pokoleń.
Ewa Misiak – Kocham Wieluń
