W Muzeum Ziemi Wieluńskiej, w którym od 1 lipca do 25 listopada gości wystawa Secesja – piękno użytkowe. Z kolekcji Andrzeja Papiewskiego, 26 października spotkali się miłośnicy secesji by wysłuchać wykładu historyka sztuki, dr Lucyny Urbańskiej – Kidoń zatytułowanego Sztuka Luisa Tiffaniego – synteza secesji. Na wykład zaprosili: Muzeum Ziemi Wieluńskiej i Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Wnętrz Dworskich w Ożarowie.
Secesja (łac. Secessio, odejście) to sztuka przełomu XIX i XX wieku, w której piękno przedmiotów wyrażają: płynna, falista linia w skomplikowanych wzorach, owalne zakończenia, abstrakcyjna i roślinna ornamentacja, swobodne układy kompozycyjne, asymetria, subtelna pastelowa kolorystyka, a w malarstwie zwrócenie uwagi na piękno ciała. To sztuka wzorująca się i na baroku i na rokoko, bo tak naprawdę od poprzednich epok trudno jest całkowicie się odciąć, mówiła dr Elżbieta Urbańska – Kidoń.
Osiągnięcie użytkowego piękna przedmiotów z okresu Secesji stało się możliwe jednak dzięki odejściu od historycznych korzeni sztuki, od architektonicznych form i dzięki niesłychanemu postępowi i rozwojowi technologicznemu, bogaceniu się mieszczaństwa, rozwojowi klasy średniej.
Powstawały dzieła unikatowe, jednostkowe wykonane z platyny, złota, srebra, kamieni szlachetnych oraz dzieła wielonakładowe o wysokiej jakości artystycznej (secesja przemysłowa). Secesja trwała krótko. Dlaczego? W jakiś sposób ograniczała swobodę człowieka, zakładała mu „umundurowanie”, a przecież nikt nie chciał całych dni spędzać w muzeum, którym stawało się jego mieszkanie urządzone w stylu secesji. Secesja rozwijała się głównie w Europie. Na grunt amerykański próbował ją przenieść Louis Tiffany, który marzył by piękne przedmioty mogły się znaleźć w każdym domu, nie tylko w tych najbogatszych.
Louis Comfort Tiffany (18 II 1848 – 17 I 1933) urodził się w Nowym Jorku w rodzinie jubilera i właściciela sieci sklepów jubilerskich Charlesa Lewisa Tiffany’ego. W latach 1865 – 1866 przyjechał do Paryża i rozpoczął studia malarskie. Zwiedził Anglię, Irlandię, Italię, Francję, podróżował też po Afryce. W Paryżu spotkał się ze sztuką orientalną, która go zafascynowała. W Rawennie, w muzeum, zobaczył antyczną ceramikę i zachwycił się nią, w katedrze w Chartres zobaczył witraże, które go urzekły. W 1889 roku poznał artystów z tzw. Szkoły w Nancy (Emile Galle). Swój mariaż ze sztuką zaczął jednak od prób malarskich. Potem, w stylu secesji, tworzył fascynujące dzieła ze szkła: tęczowe, witrażowe lampy z peoniami i ważkami, okna z samego szkła, takie jak Papużki z akwarium ze złotą rybką, czy Cztery pory roku, ceramikę, mozaiki, witraże (także upamiętniające zmarłych), wazy, wazony (do dziś nazywane „tiffany”) i wyroby jubilerskie. Był innowatorem w dziedzinie sztuki szkła, stworzył tzw. szkło „Favrile” z niezwykłym odcieniem uzyskanym poprzez łączenie roztopionego szkła z tlenkami metali (1894 r.). Od roku 1895 rozpoczął w swojej fabryce, zatrudniającej 300 osób, produkować komercyjne lampy. Tiffany to także dekorator wnętrz (redekoracja Białego Domu dla prezydenta Arthura Chestera). Po kilku latach prosperity, na skutek zmiany mód, jego fabryka upada. Zbliża się też zmierzch secesji. Powstaje bliskie jej Art Deco.
Dorobek Tiffany’ego, około 160 przedmiotów, w tym witraż Anioł Zmartwychwstania pokazano na Światowej Wystawie w Paryżu w 1900 roku. O tym jak wielki artystyczny dorobek zostawił po sobie Tiffany świadczy retrospektywna monograficzna wystawa w Paryżu IX 2009 – I 2010, pierwsza od 1900 roku. Dorobek Tiffany’ego śmiało możemy nazwać syntezą secesji.
Pointą secesji niech będą słowa:
„Był to nonsens, ale boski
i nikt nie żałuje,
że w tym uczestniczył” (Julius Meier – Graefe, Eseje,1924)
Zdjęcia – Grzegorz Nowak- Radio Ziemi Wieluńskiej
