Środa Popielcowa − w kalendarzu katolickim to pierwszy dzień Wielkiego Postu, przypadający na 46 dni kalendarzowych (wraz z niedzielami) przed Wielkanocą, czyli między 4 lutego a 10 marca, ze względu na fakt, że jest to obrzęd ruchomy. W tym roku był to dzień 2 marca.
Środa Popielcowa to dzień pokuty i modlitwy rozpoczynający Wielki Post (40 dni na pamiątkę czasu spędzonego przez Jezusa na pustyni) przygotowujący wiernych do Pamiątki Śmierci Jezusa Chrystusa oraz Świąt Zmartwychwstania Pańskiego (w tym roku 17 kwietnia). Czas Wielkiego Postu ma przede wszystkim wymiar etycznej postawy wobec drugiego człowieka. Jest czasem skupienia, modlitwy, jałmużny i koncentracji na Słowie Bożym, czasem spojrzenia w głąb swojego serca i myśli, czasem ekspiacji za popełnione grzechy i rozpoczęcia życia zgodnie z Ewangelią.
W Środę Popielcową księża podczas mszy św. tradycyjnie posypywali głowy wiernych popiołem na znak pokuty. Obrzędowi towarzyszyły słowa: „Pamiętaj, że jesteś prochem i w proch się obrócisz” albo „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”.
W katolickiej „Encyklopedii kościelnej” z 1894 r. czytamy: “Użycie popiołu, jako symbolu pokory i pokuty za pychę i nieposłuszeństwo, które przywiodły śmierć na człowieka i w popiół go obracają, jest bardzo dawnem; na kartach Starego Testamentu często o niem czytamy. Wszędzie posypywanie popiołem oznacza wielki smutek i żal za grzechy popełnione.”
Tradycja posypywania głów popiołem w kościołach pojawiła się w VIII w. W środę poprzedzającą I niedzielę Wielkiego Postu w świątyniach zbierali się grzesznicy obarczeni ciężkimi przewinami i publicznie wyznawali swoje grzechy. Po nabożeństwie wychodzili z kościoła z głowami posypanymi popiołem, ubrani w wory pokutne i jako pokutnicy czekali na odpuszczenie win poza murami miasta. Ich pojednanie z Bogiem dokonywało się na Mszy świętej w poranek Wielkiego Czwartku. Pokuta publiczna zanikła w X wieku. Pozostał jedynie obrzęd posypania głów popiołem. Wprowadził go papież Urban II w 1091 roku. Zwyczaj ma przypominać wiernym o pokucie za grzechy i zbliżającym się święcie Wielkanocy. Popiół symbolizuje przemijanie i kruchość życia.
W tym roku początek Wielkiego Postu w naszym kraju zbiegł się z 55. Tygodniem modlitw o trzeźwość narodu i z brutalną agresją Rosji na Ukrainę. Pamiętajmy! Na drodze naszej przemiany trzy słowa: Post, Modlitwa, Jałmużna.
