1 września godzina 4:40 w Wieluniu. Jak co roku, dźwięk syren wyrwał mieszkańców miasta ze snu i podobnie jak we wrześniu 1939 roku wzbudził trwogę.
Dokładnie 80 lat temu ryk silników samolotów niemieckiego Luftwaffe przeciął nocne niebo i panującą ciszę a huk zrzucanych bomb rozrywał powietrze by unicestwić niewinną ludność Wielunia.
Łuna nad miastem, huk, wrzaski, krew i walające się strzępy pozbawionych życia istnień to obraz tragedii bezbronnego miasta bestialsko napadniętego tej nocy. Dlatego w 80. rocznicę, 1 września, podczas wieluńskich obchodów, tak ważna stała się wizyta Prezydenta Niemiec Frank-Walter Steinmeiera i Prezydenta RP Andrzeja Dudy.
Na uroczystości zaproszono także nielicznych już świadków bombardowania, ludzi którzy mieli odwagę, wspominając, ponownie przeżyć swoje niczym nie dające się wymazać, pełne potężnych emocji przeżycia. Patrząc na tych ludzi, widząc jak po tylu latach strasznie znoszą wspomnienia, same łzy cisną się do oczu a do ust słowa: nigdy więcej wojny, nigdy więcej tak strasznej tragedii!
To była II wojna światowa, która spustoszyła świat. O której nigdy nie zapomnimy, bo nie wolno nam zapomnieć. Nawet wtedy, gdy jej naoczni świadkowie już odejdą. Gdy zostanie zapisana tylko na kartach historii, na archiwalnych filmach i zdjęciach. Nie wolno o niej zapomnieć, aby to, co stało się w Wieluniu, a później w wielu innych miejscach w Polsce i na świecie, nigdy się już nie powtórzyło. To także nasze wielkie zobowiązanie: byśmy o tym pamiętali i przekazywali to następnym pokoleniom.
– powiedział podczas uroczystości Prezydent RP Andrzej Duda
Gdy o godzinie 4:40 zawyły syreny alarmowe wszyscy uczestnicy uroczystości zatrzymali się w ciszy i refleksji. Na pl. Legionów wbiegła Sztafeta Pamięci aby przekazać dalej niesiony przez nich Ogień Pokoju. Po wspólnym zdjęciu obu prezydentów z uczestnikami biegu oficjalnego powitania wszystkich dokonał Burmistrz Wielunia Paweł Okrasa.
Burmistrz Wielunia uzmysłowił istotę pojednania pomiędzy narodami Polski i Niemiec. Tamta tragedia na zawsze zapisała się w pamięci ludzkości a Wieluń stał się ważnym symbolem Pokoju i Pojednania dlatego teraz należy patrzeć w przyszłość nie zapominając jednocześnie o przeszłości.
Wystąpienie Prezydenta RFN było tłumaczone na telebimie. Prezydent przyznał, że napaść na Wieluń była aktem terrorystycznym zorganizowanym w celu wypróbowania posiadanych przez Niemców środków zagłady. Sami zaś Niemcy podeszli do tego bezgranicznie cynicznie.
Osiemdziesiąt lat temu o tej godzinie na Wieluń spadło piekło rozpętane przez niemiecki rasistowski obłęd i żądzę niszczenia […] Stoję przed Państwem, tymi którzy ocaleli, przed potomkami ofiar, starszymi i młodymi, mieszkankami i mieszkańcami Wielunia, pełen pokory i wdzięczności […] Nie możemy cofnąć wyrządzonych krzywd i cierpień, nie możemy ich też zliczyć. Jednak Polska wyciągnęła do Niemiec dłoń w geście pojednania. Mimo wszystko. Jesteśmy głęboko wdzięczni za tę wyciągniętą do nas dłoń, za gotowość Polski by wspólnie podążyć drogą pojednania. Droga pojednania doprowadziła nas do wspólnej, zjednoczonej Europy. Europy wyrosłej z ducha oporu przeciw rasistowskiemu obłędowi, przeciw totalitaryzmowi i tyranii, z wolności, demokracji i prawa. Europy powstałej z polskiego ducha. […] Chcemy i będziemy pamiętać. Bierzemy na siebie odpowiedzialność, którą nakłada na nas nasza historia.
– mówił podczas uroczystości Prezydent RFN Frank-Walter Steinmeier
Najbardziej jednak zapadły słowa wypowiedziane przez prezydenta w języku polskim, które mają wielką wagę dla polsko-niemieckiego pojednania.
Chylę czoła przed ofiarami ataku na Wieluń, chylę czoła przed polskimi ofiarami niemieckiej tyranii i proszę o przebaczenie.
– wypowiedział po polsku Prezydent RFN Frank-Walter Steinmeier
Po wystąpieniu prezydenta RFN duchowni różnych wyznań odmówili ekumeniczną modlitwę i odczytano Apel Pamięci, po którym obaj prezydenci złożyli kwiaty pod trzema pomnikami: pamięci ofiar 1 września 1939 roku, pomnikiem upamiętniającym przedwojenną synagogę oraz pod pomnikiem przy ul. Piłsudskiego – symbolem bombardowania Wielunia.
Ostatnim punktem wizyty obu prezydentów w Wieluniu było zwiedzenie wystawy w wieluńskim muzeum zatytułowanej „Świadkowie mówią… Wieluń 1 września 1939” poświęconej napaści hitlerowskich Niemiec na Wieluń oraz spotkanie się ze świadkami tragicznych wydarzeń z 1 września 1939 roku.
Tekst – Ewa Misiak/ Kocham Wieluń
fot. Kajetan Krykwiński/Kocham Wieluń
