1 marca o godz. 15: 30 rozpoczęły się w Wieluniu, przy pomniku Witolda Pileckiego, uroczystości z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Data 1 III od roku 1951 jest datą symboliczną, jest datą śmierci 7 żołnierzy Niezłomnych. Zamordowani w tym dniu na Rakowieckiej w Warszawie zostali członkowie Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”: Łukasz Ciepliński, Adam Lazarowicz, Mieczysław Kawalec Józef Rzepka, Franciszek Błażej, Józef Batory i Karol Chmiel. Dzień ten dla uczczenia ich pamięci ustanowiono świętem państwowym w 2011 roku. Wszyscy zamordowani byli żołnierzami polskiego powojennego podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego, stawiający opór sowietyzacji Polski i podporządkowaniu jej ZSRR.
Mobilizacja i walka Żołnierzy Wyklętych była pierwszym odruchem samoobrony, mającym swój początek już w 1943 roku, odkąd było wiadomym, do czego dąży Stalin przygotowujący przedpole dla swoich wojsk. Widać to było na Wileńszczyźnie gdzie pacyfikowano polskie wsie sprzyjające AK i broniące się przed radzieckimi grabieżami. Tutaj zniszczono oddział Antoniego Burzyńskiego „Kmicica” liczący 300 osób. Tak spacyfikowano Naliboki i Koniuchy. Plan Stalina stał się czytelny w VIII 1944 roku, kiedy ukazał się podpisany przez niego szyfrogram nawołujący do rozprawienia się z żołnierzami AK. Zakończono akcję „Burza” i tysiące żołnierzy AK wywieziono w głąb ZSRR.
Rok 1945 dla Polski, która po akcie kapitulacji Niemiec znów stała się zbędnym „dzieckiem” dla aliantów, stał się rokiem powstania antykomunistycznego, konspiracji zbrojnej w skali europejskiej, obejmującej teren całej Polski, w tym także utracone na rzecz Związku Sowieckiego Kresy Wschodnie II RP.
Uczestnicy ruchu partyzanckiego określani byli, jako „żołnierze drugiej konspiracji”, później „Żołnierze Niezłomni”. Sformułowanie „Żołnierze Wyklęci” powstało w 1993 roku – po raz pierwszy użyto go w tytule wystawy „Żołnierze Wyklęci – antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 r.”, zorganizowanej przez Ligę Republikańską na Uniwersytecie Warszawskim. Jego autorem był Leszek Żebrowski.
Liczbę członków wszystkich walczących w podziemiu niepodległościowym organizacji i grup konspiracyjnych szacuje się na 120-180 tysięcy. Podziemie niepodległościowe działało na terenie Polski i na Kresach Wschodnich, szczególnie na ziemi grodzieńskiej, nowogródzkiej i wileńskiej.
Ostatnim członkiem ruchu oporu był Józef Franczak ps. „Lalek”, który zginął w obławie w Majdanie Kozic Górnych pod Piaskami (woj. lubelskie) osiemnaście lat po wojnie – 21 października 1963 roku. Żołnierzy Wyklętych dotknęły ogromne prześladowania. W walkach podziemia z władzą zginęło około 9 tys. konspiratorów. Kolejnych kilka tysięcy zostało zamordowanych na podstawie wyroków komunistycznych sądów lub zmarło w więzieniach.
„Fenomen powojennej konspiracji niepodległościowej polega m.in. na tym, że była ona – aż do powstania Solidarności – najliczniejszą formą zorganizowanego oporu społeczeństwa polskiego wobec narzuconej władzy. Żołnierze Wyklęci dzięki swojej działalności przyczynili się do opóźnienia kolejnych etapów utrwalania systemu komunistycznego, pozostając dla wielu środowisk wzorem postawy obywatelskiej.”
O wszystkich tych prawdach przypomnieli: prowadzący uroczystość Marek Gogola z Muzeum Ziemi Wieluńskiej Burmistrz Wielunia Paweł Okrasa, przedstawiciel Chrześcijańskiego Porozumienia Wieluń Roman Drosiński i były poseł na Sejm RP IV kadencji (2001-2005) Waldemar Borczyk. Imiona zamordowanych i poległych, także tych z ziemi wieluńskiej, przywołali prowadzący Apel Poległych harcerze.
Zwieńczeniem uroczystości wieluńskich była Msza Święta w kolegiacie wieluńskiej odprawiona w intencji wszystkich poległych i zamordowanych za wolną i niepodległą Polskę.
