Izba Pamięci Września 1939 r. i lat późniejszych im. Andrzeja Przewoźnika przy II Liceum Ogólnokształcącym im. Janusza Korczaka w Wieluniu powstała w roku 2008 dzięki staraniom i środkom pozyskanym przez Starostwo Powiatowe w Wieluniu w ramach projektu zrealizowanego we współpracy z Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Projekt Izby Pamięci w 2008 roku wykonała i nadzorowała Marzena Uryszek – osoba mocno związana z Wieluniem, autorka wielu prac, w tym pomnika, który znajduje się przy ulicy Piłsudskiego. Koordynatorem zadania był ówczesny dyrektor szkoły Mirosław Kubiak.
W roku 2012 Izbie Pamięci nadano imię Andrzeja Przewoźnika. Tablicę upamiętniającą to wydarzenie w roku 2012 odsłoniła żona śp. Andrzeja Przewoźnika pani Jolanta Przewoźnik, która to na ręce dyrektora szkoły Renaty Tatary i Starosty Wieluńskiego Marka Kielera przekazała list gratulacyjny z okazji otwarcia zrewitalizowanej Izby Pamięci.
Izba pamięci września 1939 i lat późniejszych im. Andrzeja Przewoźnika od lat pełni swoje zadanie. Upamiętnia ofiary bombardowania 1 września 1939 r. i osoby, które je przeżyły, jak również zesłańców Sybiru, tych, którzy stamtąd nigdy nie wrócili i tych, którzy wrócili – Świadków Golgoty Wschodu.
W ramach pozyskanych środków z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w roku 2019 dokonana została modernizacja Izby Pamięci. Projekt pn. „Rewitalizacja Izby Pamięci Września 1939 r. i lat późniejszych im. Andrzeja Przewoźnika w Wieluniu” zrealizowano w ramach programu „Miejsca pamięci i trwałe upamiętniania w kraju”.
Przystępując do pisania wniosku o środki na modernizację Izby Pamięci, priorytetem było zachowanie materiałów merytorycznych z jednoczesnym nadaniem im nowego wymiaru, na wzór tego, co oferują dzisiaj nowoczesne muzea.
W Izbie Pamięci po latach jej eksploatacji niezbędnym okazał się remont całego pomieszczenia, założenie nowej elektryki i oświetlenia, a przede wszystkim wentylacji. Jak również stworzenie nowej ekspozycji i nowoczesnych multimediów.
Tworząc nową formę Izby Pamięci chcieliśmy włączyć u zwiedzającego działanie na emocjach ludzkich, aby każda osoba (niezależnie od wieku) wchodząc do tego miejsca zrozumiała i zapamiętała to, co tu zobaczy i usłyszy.
Staraliśmy się na tyle uzupełnić i zmodyfikować ekspozycję, by jeszcze dobitniej unaocznić skalę cierpień narodu polskiego. Stąd m. in. pojawiły się syreny, oświetlenie ekspozycji, stanowiska odsłuchowe i multimedia.
Zrewitalizowana Izba Pamięci została wzmocniona merytorycznie w wiedzę znanych historyków, w postaci nagrań filmowych i odsłuchów, co stanowi wartość dodaną naszego projektu. Filmy i stanowiska odsłuchowe będą pełnić funkcję środków dydaktycznych na lekcjach historii, które będą mogły się tutaj teraz odbywać.
Nagraliśmy wywiady ze znanymi osobistościami: profesorem Tadeuszem Olejnikiem, profesorem zwyczajnym Witoldem Kuleszą – z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego i profesorem Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie Rafałem Czachorem. Umieściliśmy wspomnienia świadków bombardowania Wielunia, także nagraliśmy wspomnienia Świadków Sybiru.
Zaktualizowana została Lista ofiar bombardowania Wielunia z 1 września 1939 r. i nadany nowy kształt w postaci Kolumny Pamięci.
Powstała Ściana Pamięci – w formie interaktywnej, na której możemy w Internecie odnaleźć miejsca z dnia dzisiejszego, a także zapoznać się z historią tego, co przedstawiają zdjęcia za pomocą kodów QR lub aplikacji rozszerzającej rzeczywistość.
Odnowiona została sala chorych i wzbogacona w nowe ekspozycje, które przekazał nam Dyrektor Szpitala Wieluńskiego pan Janusz Atłachowicz.
Wzbogacona została strefa Pamięci Sybiraka. Powstała Kolumna Pamięci Świadków Sybiru, a także Izba Pamięci wzbogaciła się o Sztandar Koła Terenowego ZS w Wieluniu, na który przygotowane jest godne miejsce.
Zebraliśmy pamiątki od Wieluńskich Sybiraków i umieściliśmy w gablocie ( są to kopie zdjęć, które przetrwały do dzisiaj, te przywiezione z Syberii lub te, które wywózkę przetrwały i wróciły z Sybirakami do Polski, są to np. dokumenty repatriacyjne i inne) – relacjonuje dyrektor szkoły.
Powstało miejsce, w którym prezentowana jest literatura profesora Tadeusza Olejnika, poświęcona wydarzeniom 1 września, 1939 r.
Fotografie wykorzystane na ekspozycji pochodzą z Muzeum Ziemi Wieluńskiej, „Ziemi Wieluńskiej” oraz prywatnych zbiorów pana Roberta Pawłowskiego i Rodziny Państwa Burchacińskich oraz członków Koła Sybiraków.
Teksty źródłowe pochodzą z literatury autorstwa prof. Tadeusza Olejnika, oraz wywiadów z prof. Witoldem Kuleszą i prof. Rafałem Czachorem, a także Janusza Patryna – syna ówczesnego dyrektora szpitala Zygmunta Patryna.
– Droga młodzieży – zwróciła się do uczniów II LO dyrektor szkoły, Renata Tatara – poznawajcie i przejmujcie tę historię bezpośrednio od ludzi, którzy doświadczyli Syberii, przeżyli II wojnę światową. Pielęgnujcie tę pamięć i dbajcie, aby nigdy nie powtórzyły się tragiczne wydarzenia z 1 września 1939 r., aby nigdy nie powtórzyła się gehenna Sybiru. To Wy, droga młodzieży, jesteście spadkobiercami i kontynuatorami zarazem dzieła pokoju w Polsce i na świecie.
Minutą ciszy upamiętniono podczas uroczystości ofiary wybuchu II wojny światowej i wszystkich tych, którzy oddali swe życie, tych, którzy nigdy nie powrócili do swoich domów, ani nie było im dane godne pochowanie ciał.
Kolejnym punktem uroczystości był wykład profesora Witolda Kuleszy, pt. „Bombardowanie Wielunia 1 września 1939 r. i 28 dni później”
Profesor Tadeusza Olejnik wystąpił z wykładem „Tragedia Wielunia 1 września 1939 r. – wskrzeszanie pamięci”.
Profesor Rafał Czachora, wystąpił z prelekcją „Polacy i osoby polskiego pochodzenia na Syberii współcześnie”.
Znaczącym punktem programu było przekazanie Sztandaru Sybiraków II Liceum Ogólnokształcącemu im. Janusza Korczaka w Wieluniu, a następnie podpisanie Aktu przekazania sztandaru Koła Terenowego Związku Sybiraków reprezentowanego przez Vice Prezesa Związku pana Pawła Mamzerowskiego dla II LO, reprezentowanego przez dyrektora szkoły Renatę Tatarę.
Po przekazaniu sztandaru, Dyrektor szkoły zapewniła: „Jesteśmy zaszczyceni, że to właśnie nasza szkoła sprawować będzie opiekę nad sztandarem Koła Związku Sybiraków w Wieluniu. Będziemy z nim dumnie reprezentować Związek, a także pielęgnować tradycję i pamięć Sybiru. Zrobimy wszystko, aby dramatyczne wydarzenia związane z wywózkami na Sybir przetrwały w naszej pamięci i świadomości kolejnych pokoleń”.
Piękny akcent muzyczny uroczystości przygotował zespół wokalno – instrumentalny Korczaka pod opieką pana Jakuba Jurdzińskiego.
Izbę Pamięci mogą zwiedzać i korzystać z lekcji multimedialnych wszyscy zainteresowani po uprzednim ustaleniu terminu wizyty w II LO. Szczególnie gorąco szkoła zaprasza uczniów szkół wieluńskich, by pielęgnowali pamięć tamtych tragicznych wydarzeń i nigdy nie dopuścili do powtórzenia się historii, która nigdy nie powinna się była wydarzyć.
Informacja i fotografie pozyskane z II LO im. Janusza Korczaka
